Hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit bij kinderen
Hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit - wat is het?
Hoogbegaafdheid is een term die een niveau van intellectuele capaciteiten aanduidt, doorgaans met een IQ van 130 of hoger. Hoogbegaafde kinderen vertonen vaak een snel leer- en denkvermogen, geheugen, probleemoplossend vermogen, creativiteit en intense nieuwsgierigheid. Dit wijkt af van de gemiddelde intellectuele capaciteiten van deze kinderen hun leeftijdsgenoten. Veel hoogbegaafde kinderen zijn ook hoogsensitief. Hoogsensitiviteit wordt ook wel hooggevoeligheid genoemd, verder in dit stuk zal het hoogsensitiviteit genoemd worden. Hoogsensitieve kinderen hebben sterke emotionele reacties, zijn sneller overweldigd door zowel interne als externe prikkels (geluiden, stemmingen van anderen) en hebben een diepere informatieverwerking. Deze kenmerken zie je vaker terug bij hoogbegaafde kinderen. Zij ervaren dingen intens. De kenmerken van hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit kunnen elkaar versterken, wat kan leiden tot bijzondere talenten of unieke uitdagingen. Bijzondere talenten die je tegen kunt komen zijn creativiteit, empathie en diepgaande interesses. Uitdagingen kunnen zijn de emotionele intensiteit. Door het snelle denkvermogen en een diep gevoelsleven kunnen deze kinderen intense emoties ervaren. Ze begrijpen en herkennen emoties vaak goed bij zichzelf of anderen, maar emotieregulatie (hiermee omgaan) vraagt om een extra inspanning vanwege de intensiteit. Daarnaast kan overprikkeling een uitdaging zijn.
Het belang van de juiste ondersteuning en begrip
Het is voor hoogbegaafde en hoogsensitieve kinderen belangrijk om jong te leren hoe zij en hun ouders met de hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit om kunnen gaan. Op deze manier kunnen zij hun potentieel volledig benutten, zich optimaal ontwikkelen en groei doormaken.
Het kan deze kinderen helpen om thuis een rustige en veilige omgeving te creëren waar het kind kan opladen of zich kan terugtrekken. Deze kinderen zijn ook vaak gebaad bij voorspelbare en duidelijke dagelijkse routines. Praat over gevoelens en ervaringen, en moedig het kind aan om dit ook te doen. Bekrachtig de eigenschappen van het kind door complimenten te geven over inspanningen of unieke talenten van het kind. Ga verder op onderzoek wat uitdagende activiteiten zijn die passen bij de interesses van het kind. Dit kan gaan om samen spelen, ergens naartoe gaan zoals musea, maar ook plekken waar ze andere kinderen kunnen ontmoeten die dezelfde interesses of gevoeligheden hebben. Op deze manier kunnen ze zich sociaal goed ontwikkelen. Plan na activiteiten of drukke dagen altijd rustmomenten in. Als je kind iets gedaan heeft wat het spannend of moeilijk vond, zelfs als het een kleine prestatie is, mag dit gevierd worden als een succes. Dit bevordert een positief zelfbeeld en geeft zelfvertrouwen. Aanvullend is het belangrijk om goed samen te werken met school, zowel school als ouders willen het beste voor het kind. Dit moet gezamenlijk voor ogen worden gehouden. Hierbij kan het helpen om school te voorzien van kennis over hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit (als de school hier nog geen gedegen kennis over heeft).
Het belang van samenwerking tussen school en ouders
Op school is het fijn als het aanbod aangepast is, bijvoorbeeld door de lesstof te compacten en te verrijken. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat de reguliere lesstof beperkt wordt tot de kern, om te veel herhaling te voorkomen. Verrijken kan plaatsvinden door te verdiepen of te verbreden, dit houdt in met meer diepgang dan de reguliere lesstof. Verder is het op school belangrijk dat de leraren op de hoogte en betrokken zijn, zij moeten het kind op een passende manier het onderwijs gaan aanbieden en het kind hierin begeleiden. Vaak wordt gedacht dat hoogbegaafde kinderen er zelf wel komen, dat zij geen begeleiding nodig hebben. Dit klopt niet, deze kinderen hebben juist wel begeleiding nodig. Zeker de hoogsensitieve hoogbegaafde kinderen, zij hebben aandacht nodig om te kunnen voldoen aan hun intellectuele en emotionele behoeften.
Alana Rothuizen-Stolting, orthopedagoog MSc
Specialist hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit bij de Online Opvoed Uni