Waarschijnlijk ken je het gevoel maar al te goed. Je doet je best, elke dag opnieuw, maar van binnen ben je moe. Niet een beetje moe, maar echt leeg. Je merkt dat je sneller uitvalt tegen je kinderen, dat je geduld op is en dat zelfs kleine dingen als veel voelen. Soms denk je: dit ben ik helemaal niet.
Veel ouders herkennen zich hierin, maar weten niet dat dit verder gaat dan vermoeidheid. Dit zijn de vroege signalen van parentale burnout, een vorm van ouderlijke uitputting die veel vaker voorkomt dan mensen durven toe te geven.
Je kunt ongelofelijk veel van je kinderen houden en toch merken dat je opgebrand raakt.
Een parentale burnout ontstaat niet in een dag. Het is het resultaat van te lang zorgen, te weinig herstellen en het constante gevoel dat je altijd moet doorgaan. En als je een gevoelig kind of temperamentvol kind hebt, stapelt die druk zich nog sneller op.
Wat parentale burnout precies is
Parentale burnout is een toestand van langdurige uitputting door het ouderschap. Ouders omschrijven het alsof ze alleen nog maar kunnen overleven, zonder ruimte voor spontaniteit, plezier of mildheid.
Het is meer dan moe zijn. Het raakt je emoties, je geduld, je zelfbeeld en je relatie met je kind. En dat kan enorm verwarrend voelen, omdat het haaks staat op hoeveel je van je kind houdt.
“Parentale burnout gaat niet over niet willen, maar over niet meer kunnen.”
Hoe ouderlijke uitputting ontstaat
Ouder zijn vraagt veel. Altijd paraat staan. Altijd voelen, regelen, begeleiden. En als je kind dan ook nog eens gevoeliger is, sneller overprikkeld raakt, veel nabijheid nodig heeft of heftige emoties heeft, dan kost dat elke dag HEEL veel regulatie energie van jou.
Parentale burnout ontstaat wanneer je veel meer geeft dan je terugkrijgt. Niet vanuit schuld, maar vanuit scheefgroei.
Dit loopt vaak mis wanneer:
- je kind gevoelig is en jij veel prikkels probeert op te vangen voor je kind
- je weinig momenten hebt om echt te ontladen
- je hoog verantwoordelijkheidsgevoel hebt
- je al lange tijd slechter slaapt
- je veel intense emoties moet begeleiden van je kind
- je te weinig steun krijgt in je gezin of omgeving
- je perfectionistisch bent of het graag goed wilt doen
- je altijd doorgaat, zelfs als je signalen voelt
Veel ouders denken dat zij sterker of georganiseerder moeten worden. In realiteit vraagt het ouderschap van gevoelige en temperamentvolle kinderen vaak meer energie dan een ouder op de lange termijn kan opbrengen zonder herstel.
“Je kunt niet blijven geven zonder te herstellen. Op een lege batterij werkt niemand.”
De signalen die je serieus moet nemen
Ouderlijke uitputting begint subtiel. Je merkt dat je minder kan verdragen. Dat je sneller snauwt. Dat je je terugtrekt. Dat je emoties vlakker worden. Dat je sneller geirriteerd raakt door geluid, beweging en prikkels.
Belangrijke signalen zijn:
- je lontje is korter dan normaal
- je valt sneller uit, ook als je dat niet wilt
- je voelt minder affectie of verbinding
- je zoekt meer afstand, omdat je overloopt
- je hebt weinig plezier in het ouderschap
- je zenuwstelsel reageert sneller en harder op prikkels
- je hebt het gevoel dat alles teveel is
Voor veel ouders is dit het meest pijnlijke:
“Ik hou van mijn kind, maar soms kan ik hem niet verdragen. En dat gevoel begrijp ik zelf niet eens.”
Dit is geen gebrek aan liefde. Dit is overbelasting.
Waarom betrokken ouders vaker opgebrand raken
Ouders met een groot hart en een groot verantwoordelijkheidsgevoel lopen het meeste risico. Dat klinkt tegenstrijdig, maar het klopt. Het zijn juist de ouders die heel beschikbaar zijn, die voelen, zorgen, dragen en afstemmen, die zichzelf voorbij kunnen lopen.
Bij ouders van kinderen die intens reageren, gevoeliger zijn of snel overspoeld raken, zie je dat ouders constant moeten helpen reguleren. Dat vraagt elke dag opnieuw enorm veel interne energie.
“Hoe gevoeliger je kind, hoe meer jij als ouder nodig bent en hoe sneller je eigen systeem vol raakt.”
Wat echt helpt om te herstellen van parentale burnout
Je hoeft geen complete levensverandering te doen. Herstel begint klein. Het begint met ruimte. Met adem. Met keuzes die jouw systeem helpen om te zakken.
1. Minder moeten
Je hoeft de lat niet omlaag te gooien voor de rest van je leven, maar wel nu. De wereld draait ook als jij niet alles perfect doet. Kies voor eenvoud en voorspelbaarheid.
2. Minder prikkels in huis
Ook jij raakt overprikkeld. Rustige dagen, minder wisselingen, minder geluid en minder sociale verplichtingen geven je zenuwstelsel ademruimte.
3. Herstelmomenten, maar echt kleine
Wachten op een vrije dag werkt niet. Herstel zit in momenten van 3 tot 5 minuten waarin je je lichaam tot rust brengt.
“Herstel begint niet met grote tijd, maar met kleine ruimte.”
4. Steun organiseren
Een partner die een avond overneemt. Een vriendin die even meedenkt. Een moment zonder vragen aan je hoofd.
5. Je eigen binnenwereld serieus nemen
Je hoeft niet te wachten tot je echt instort. Je mag nu al mild zijn voor jezelf. Je mag erkennen dat het veel is. En dat je niet gebouwd bent om het allemaal alleen te dragen.
Je bent geen slechte ouder, je bent een uitgeputte ouder
Dat is het verschil. En dat verschil is belangrijk.
Wanneer ouders erkennen dat ze uitgeput zijn, zien ze bijna altijd dat hun veerkracht terugkomt. Ze worden warmer, milder, zachter, omdat er simpelweg weer lucht komt.
Parentale burnout betekent niet dat je faalt. Het betekent dat je te lang, te veel hebt gedragen. En het betekent dat je het verdient om weer tot jezelf te komen.
Als je jezelf herkent in wat je hierboven leest, weet dan dat je hier niet alleen in staat en dat er manieren zijn om weer ruimte en draagkracht terug te vinden. In ons speciale thema over parentale uitputting gaat Nora Schormans dieper in op wat er precies gebeurt wanneer je voortdurend aan staat, hoe je de signalen bij jezelf herkent en welke stappen echt helpen om weer op te laden.
