Heeft mijn kind ADHD of is ‘ie gewoon druk?
‘Typisch een ADHD’er’ is een uitspraak die we de laatste jaren steeds vaker horen. Regelmatig geven ouders aan dat hun kind veel drukker en impulsiever is dan leeftijdsgenootjes. Hierdoor vragen ze zich al snel af of hun kind misschien ADHD heeft. Eerlijk gezegd heb ik zelf thuis ook zo’n kleine stuiterbal waar een Duracell konijntje jaloers op zou zijn!
Deze kinderen krijgen vaak (al dan niet via de ‘officiële weg’) het stempel ‘ADHD’ opgedrukt. En er wordt al snel heil gezocht bij een Ritalinnetje om de boel een beetje draaglijker te maken. Soms is het inderdaad zo dat een kind zelf veel last heeft van de voortdurende onrust in zijn lijf en hoofd. Maar in veel andere gevallen kan je je afvragen wie het meeste baat heeft bij de medicatie; de ouders en de leerkracht of het kind zelf?
Druk gedrag ontstaat niet altijd door ADHD
In de eerste plaats komt druk gedrag meestal voort uit het karakter van een kind. Het ene kind is nou eenmaal veel drukker dan het andere. Vaak is dit iets wat je als baby al herkent bij je kind; hij/zij kan moeilijk stilzitten, kan zich moeilijk vermaken, produceert veel lawaai, claimt veel aandacht en lijkt voortdurend ‘aan’ te staan.
Wanneer druk gedrag plotseling ontstaat of verergerd, is er vaak sprake van een reactie op iets. Een reactie op hoe een kind om gaat met prikkels. Het ene kind reageert op deze prikkels door zich terug te trekken en juist in zichzelf te keren. Maar er zijn ook kinderen die juist met druk en hyperactief gedrag reageren op prikkels.
Bij ‘een reactie op prikkels’ kan je denken aan prikkels uit de directe omgeving. Bijvoorbeeld een rommelig huis, veel geluiden en afleiding in de omgeving door bijvoorbeeld een radio of televisie, of door veel rumoer in de klas. Maar ook kan je denken aan gebeurtenissen zoals een overlijden, scheiding, gepest worden, verhuizing, ruzie met een vriendje, etc. kunnen maken dat een kind (meer) druk gedrag laat zien.
Tenslotte is het belangrijk om bij het zoeken naar de oorzaak van het drukke gedrag ook te denken aan abstractere invloeden. Bijvoorbeeld de periode van het jaar (met name de november/decembermaanden zijn hierom berucht). Of veranderingen in bijvoorbeeld een ritme of structuur. Een kind die niet lekker in zijn of haar vel zitten kan zich ook uiten door erg druk te worden. Of andere dingen als slecht slapen, problemen op school (over- of ondervraging), pesten, etc. Er kunnen dus erg veel verschillende dingen ten grondslag liggen aan een verandering in gedrag, maar om er wat aan te kunnen doen is het wel belangrijk om je bewust te worden van deze (mogelijke) oorzaken.
Wat kun je er aan doen?
Allereerst is het belangrijk om kritisch naar jezelf te kijken. Merk je dat je veel moeite hebt met het feit dat je kind zo druk is? In dat geval is het goed om stil te staan waarom je daar moeite mee hebt? Is het omdat je zelf misschien juist heel rustig bent van karakter en of heb je snel last van lawaai en drukte om je heen? Hoe confronterend dit ook kan zijn, is het wel belangrijk om na te gaan wat je eigen invloed is op het probleem.
Het komt regelmatig voor dat er eigenlijk geen probleem is, maar dat de ouder zelf last heeft van het gedrag. In dat geval is het belangrijk om je eigen mindset te veranderen en te kijken wat jij hiervoor nodig hebt. Denk bijvoorbeeld aan wat meer tijd voor jezelf, of een ruimte in huis waar je je even op kan laden. Ook leren mediteren of misschien juist wel een wekelijkse kickboksles in een leuke groep kunnen helpend zijn. Het is in elk geval belangrijk om met je eigen probleem aan de slag te gaan. Dit, om te voorkomen dat je jouw probleem projecteert op je kind. Wees je bewust van wat jouw invloed is op de ontwikkeling van het zelfbewustzijn en zelfvertrouwen van een kind, als je continu te horen krijgt ‘doe nou eens rustig’ of ‘ kan je nou nooit eens normaal doen?!’.
School
Ook op school kan er ook met kleine aanpassingen een groots effect worden bereikt. Ook hier is het wederom belangrijk om goed te kijken naar wat het kind nodig heeft. Een prachtig voorbeeld hiervoor is de film Brammetje Baas. Mijn zoon vindt hierin volgens mij nogal veel herkenning, dus ik heb hem denk ik wel 30 x gezien, maar hij blijft geweldig! Het is een mooi voorbeeld van hoe je een kind – zonder hem te veroordelen of in een hokje te duwen – biedt waar hij behoefte aan heeft om zich gelukkig te voelen.
Geef een kind met veel lichamelijke onrust bijvoorbeeld wat kleine extra taakjes die beweging vereisen. Bijvoorbeeld iets ophalen of uitdelen waardoor hij even kan staan en rondlopen. Zorg ook voor een mogelijkheid om voor of na schooltijd even flink te bewegen. Dit kan betekenen dat je bijvoorbeeld 15 minuten eerder vertrekt naar school om nog even snel een balletje te trappen in het park.
Kijk ook goed naar welke plek in de klas geschikt is voor welk kind (een kind die snel afgeleid is, kan bijvoorbeeld beter niet achteraan bij het raam zitten) en kijk ook zeker naar de dynamiek in de klas. Een heel druk kind kan in een rustige klas bijvoorbeeld erg opvallen of buitengesloten worden, waardoor hij zich mogelijk een stuk prettiger zou voelen in een klas met wat meer energie. Het kan echter ook juist averechts werken; een kind kan worden opgezweept door een drukke klas en komt juist beter tot zijn recht wanneer hij in een rustigere klas zit. Geen enkel kind is hetzelfde, zelfs al hebben ze dezelfde diagnose.
P.S.
Mocht je in het Noorden van het land wonen en op zoek zijn naar wat extra ondersteuning in de opvoeding van jouw drukke kind, dan kan ik je van harte aanbevelen om eens te kijken naar het project Druk en Dwars. Een samenwerking van de Universiteit Groningen en de Hanze Hogeschool. Zij organiseren meerdere malen per jaar groepstrainingen om ouders te helpen in de opvoeding van hun drukke kind. Dit doen zij ook om te voorkomen dat deze kinderen te snel een diagnose krijgen. Dit project is dan ook een grote inspiratiebron geweest bij het ontstaan van Opvoeden Zonder Labels.
